'Juf, dit is een mooi woord!' Naar creatievere stellessen

---

Workshop van Miriam Janssen van De TalenTuin, landelijke conferentie 'de plek van creatief schrijven in het onderwijs.'
17 juni 2017 

Helaas was ik al mijn scans en afbeeldingen kwijt bij de voorbereiding van de workshop (nu nog steeds).
Daarom heb ik voor de workshop een ‘ouderwets leesmapje' gemaakt.
Hier noem ik kort wat we gedaan hebben, en geef ik bronnen. Mocht je meer willen weten over e.e.a., neem dan gerust even contact op!          
22 - 6 - 2017, Miriam Janssen,  info@detalentuin.nl

In de workshop van 16/6
heb ik de twee leerlijnen en mijn boek ‘Jannetje Woordlief’ laten zien:
- Leerlijn Literatuur & Lezen’: van leesbevordering t/m creatief schrijven, M. Bruins/
   M. Janssen/J. Versluis, Stadkamer Zwolle 2016
- Gedichten en verhalen in de stelles, Miriam Janssen TalenTuin/Rijnbrink 2016
   (Het artikel ‘Juf, dit is een mooi woord’, artikel in ‘Meer taal’, april 2017,
    beschrijft deze twee leerlijnen). 
 - ‘Jannetje Woordlief’, een verhaal over creatieve taal 8 - 88 jaar, Miriam Janssen,
     Saam Uitgeverij 2017

Bij alle drie de bronnen gaat het om de beweging van ‘leesbevordering’ naar ‘creatief schrijven.’ In de Zwolse leerlijn hebben we daarvoor een methodiek, een model ontwikkeld, parallel  aan de SLO-doelen voor kunstzinnige vorming: we gaan daar van receptie (kerndoel 56, tot je nemen van teksten, muziek enz.) via reflectie (kerndoel 55, actieve verwerking daarvan ) naar zelf creëren (kerndoel 54). Het is een soort ladenkast die nog leeg is. In mijn leerlijn ‘Verhalen en gedichten’ doe ik lessuggesties voor het invullen van die lades = lessen.

We hebben gebrainstormd over het nut van de gang van lezen naar creatief schrijven, en over hoe je dat bv. zou kunnen doen. De werkvormen die de collega’s noemden, heb ik aangevuld met wat illustraties uit mijn werk in Zwolle en Twente. In het Jannetje-verhaal maakt de hoofdpersoon dit hele proces op een speelse, sprookjesachtige manier mee.

Vervolgens hebben we even kort (want bij de meesten bekend) de stappen van het creatieve proces bekeken: hoe breng je een leerling tot het schrijven een tekst?
De bekende trits: verkennen-verzamelen- kladversie-feedback - herschrijven - presenteren.
Praktische uitwerkingen weer o.a. in mijn leerlijn ‘Gedichten en verhalen’ en het boek Mariet Lems; ook zit deze fasering heel aardig in de nieuwste taalmethode ‘Staal’.

Dit proces hebben we vervolgens gelegd naast  een les uit de meest gebruikte taalmethode, Taal Actief (TA). Het ging om een griezelverhaal in groep 6. Bij het vergelijken van de manier waarop TA dit doet, met de procesgerichte werkwijze van de creatief schrijfdocenten, kwamen we op heel wat verbeterpunten. Met name schortte het aan ‘dichterbij brengen’ van het thema, aan manieren om de verzamelfase uit te breiden, en aan manieren om veel inhoudelijker en gerichter feedback te geven op de kladversie (vooral niet beginnen met spellingcorrectie bv.)
O.a. Mariet Lems en ik geven scholen tips, hoe ze zelf die stelopdrachten procesgerichter en nabijer kunnen maken. De scholen die ik begeleid, hebben een aantal stellessen uit de methode intussen vervangen door opdrachten uit de leerlijnen van mij en het boek van Mariet Lems.

We zijn helaas niet meer toegekomen aan de vraag: wat vergt het van leerkrachten om dit anders te doen dan ze gewend zijn? Ook interessant met het oog op de forumstellingen van de namiddag: richt je je op het verbeteren van methodes of op training van leerkrachten? Werkt aanvulling van traditionele methodes met onze leerlijnen,  of kan men ons beter maar blijven inhuren als gastdocent? We hebben daarover alvast gestemd en kwamen natuurlijk uit op combinaties van een en ander- waarbij training van leerkrachten wel hoog scoorde.

Bronnen

Kaders o.a.
Leerplankader kunstzinnige oriëntatie, SLO 2016
Raamleerplan letteren, MOCCA, A’dam 2015
De culturele ladekast, Bureaus Cultuuronderwijs Noord Brabant z.j.
Leerlijn Literatuur & Lezen’: van leesbevordering t/m creatief schrijven, M. Bruins/M. Janssen/J. Versluis, Stadkamer Zwolle 2016
‘Juf, dit is een mooi woord’, artikel in ‘Meer taal’, april 2017, J. Versluis en M. Janssen

Invullingen: methodiek, leerlijnen, lessen o.a.
Weten waar de woorden zijn, Mariet Lems, Saam uitgeverij 2013
Iedereen kan schrijven, Suzanne van Norden, Coutinho 2014
Gedichten en verhalen in de stelles, Miriam Janssen TalenTuin/Rijnbrink 2016
Staal, taalmethode Malmberg vanaf plm. 2014
Recente ontwikkelingen in tijdschriften over taal in het PO o.a. Meer taal en Taal

Literaire variant
‘Jannetje Woordlief’, een verhaal over creatieve taal voor mensen van 8 tot 88 jaar. Miriam Janssen, Saam Uitgeverij 2017
 

---