Moeten gedichten rijmen?

• Miriam Janssen -
• 22/12/2019  |  Comments (0)

---

Dit najaar had ik een select groepje van vier schrijfsters aan mijn eettafel. We bogen ons over de vraag, wat een gedicht tot een gedicht maakt. En als rijm een van de elementen is die dat doet, wat voegt dat dan toe aan je tekst? En waar moet het rijm zitten:  aan het eind van de regels, aan het begin van de woorden (alliteratie) of in het midden van de woorden? Of in een herhaalregel? Want rijm is niets anders dan 'klankherhaling.'
Uit een blad met wel en niet rijmende gedichten koos ieder één aansprekende regel als uitgangsount voor een eigen gedicht. Eerst een vrij gedicht, zonder eindrijm. Heerlijk, de vrijheid die dat geeft om je woorden te kiezen! Maar nu het naar sinterklaas liep, was het toch wel leuk om diezelfde tekst om te zetten in een met eindrijm, en te kijken wat er dan gebeurt. Er mocht wel wat meer variatie in de klankherhaling zitten dan in de meeste sinterklaasgedichten, die vaak leiden tot slagrijm (klaas-baas-haas- en wat er verder nog op aas rijmt) en gepaard rijm (klaas-baas; sint-vindt). Je kunt bijvoorbeeld om de regel rijmen (gebroken rijm), of omarmend, of onregelmatig. Er kan zoveel.
Het was een mooi onderzoek, waarbij sommigen de voorkeur gaven aan hun vrije vers, en anderen juist aan het rijmende. Hier volgen de twee versies van M. Zij koos uiteindelijk voor het eindrijm, omdat dit iets luchtigs gaf aan een zwaar thema. Eerst de vrije, dan de rijmende versie.

Versie 1

Heeft dit gezin nog zin?
 
Begin december stierf mijn moeder.
Lootjes al getrokken, strooigoed gekocht, maar
geen cadeautjes dat jaar, niet dat jaar.
 
Zonder haar misten wij
de chocoladeletters.
Mijn vader dacht daar niet aan.
 
Wij werden ooms en tantes,
zorgden voor letters en strooigoed.
Mijn vader betaalde de Chinees.
 
Nu leeft ook hij niet meer.
Mijn zoon haakte af
en ook mijn zus.

Versie 2
 
Pakjesavond  
 
Toen ma er niet meer was
en pa er niet aan dacht
wisten wij pas
wie de letters altijd bracht
 
We waren met steeds meer
het werd ons eigen feest
Pa was er elke keer
ook die tijd is geweest
 
Mijn zusje is het zat
en ook al valt het zwaar
we hebben het gehad
dit is het laatste jaar.